Αμφίπολη. Ήταν η χρονιά της!

Πρόσωπο της χρονιάς η Κατερίνα Περιστέρη

Αν κάτι θα έχουμε να θυμόμαστε από το 2014, αναμφίβολα είναι οι ανασκαφές στην Αμφίπολη. Ακόμη κι αν έχουν συμβεί άλλα σημαντικά γεγονότα στη χρονιά που πέρασε, όλα έχουν περάσει από… διαγραφή, τουλάχιστον από τη στιγμή που το μακεδονικό αυγουστιάτικο φως του 21^ου αιώνα έλουσε την είσοδο του τάφου, στο λόφο Καστά.

Οι Σφίγγες, οι Καρυάτιδες, η αρπαγή της Περσεφόνης στο ψηφιδωτό μωσαϊκό, όλες αυτές οι θαυμαστές ανακαλύψεις ως άλλες Σειρήνες μας πήραν τα μυαλά και επί πέντε μήνες ζούσαμε κι αναπνέαμε, νύχτα-μέρα, για την Αμφίπολη.

Η περιοχή έγινε από τη μία στιγμή στην άλλη «διάσημη», δέχτηκε χιλιάδες επισκέπτες, όλος ο κόσμος μιλούσε γι’ αυτή, καθημερινά βομβαρδιζόμαστε με πλήθος «πληροφοριών», σεναρίων, υποθέσεων ακόμη και συνωμοσίας!

Το πόσο σημαντική ήταν η αποκάλυψη, φάνηκε αμέσως, με την απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού να διαχειριστεί τη ροή των πληροφοριών. Ο πρωθυπουργός –που επισκέφθηκε μες το κατακαλόκαιρο το μνημείο- «διόρισε» τη δημοσιογράφο Άννα Παναγιωταρέα υπεύθυνη επικοινωνίας («εκπρόσωπο του Τάφου» την αποκαλούν πολλοί -ειρωνικά- ακόμη και σήμερα), ενώ και η Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟΑ Λίνα Μενδώνη ήταν συνέχεια στο πλευρό της ανασκαφικής ομάδας.

Η αλήθεια είναι πως οι… αλήθειες του υπουργείου σχετικά με τα ευρήματα έδιναν την εντύπωση πως ήταν μισές, ετεροχρονισμένες και ελεγχόμενες. Η αγένεια και η επιθετικότητα της εκπροσώπου του Τάφου απέναντι σε συναδέλφους που δεν ήταν του χεριού της και… «δασκαλεμένοι», ενίσχυαν τις παραπάνω υποψίες.

Αψυχολόγητη ήταν, επίσης, η απόφαση να δοθεί μία από τις τακτικές συνεντεύξεις Τύπου ανήμερα της 28^ης Οκτωβρίου. Ήταν τότε που φούντωναν τα σενάρια πως κάτι μεγάλο θα ανακοινωθεί («βρήκαν τον Μέγ’ Αλέξανδρο» ήταν η φήμη) για ν’ ανακοινωθεί τελικά το… τίποτα.

Το μνημείο, βέβαια, μας αντάμειψε με τρόπο μοναδικό. Κι ας μην μας έδωσε τον Μέγα στρατηλάτη (ακόμη;). Η επιβλητική είσοδος με τις Σφίγγες, ο χώρος με τις απαράμιλλης ομορφιάς Καρυάτιδες, το ψηφιδωτό δάπεδο με την αρπαγή της Περσεφόνης, η μαρμάρινη πόρτα και η κατάβαση, τελικά, στον (λιτό κατά τ’ άλλα) ταφικό θάλαμο αποτελούν μια κληρονομιά μοναδικής σημασίας, όχι μόνο για τον τόπο μας και τη χώρα μας, αλλά για ολάκερη την οικουμένη.

Το πρόσωπο της χρονιάς

Φυσικά, τίποτα απ’ όλα αυτά δεν θα θαυμάζαμε σήμερα, αν η επικεφαλής αρχαιολόγος της ανασκαφής Κατερίνα Περιστέρη δεν είχε πεισμώσει τόσο ώστε να μην παρατήσει την έρευνα στο λόφο Καστά. Η μοίρα της ήταν δεμένη με τη Μεσολακκιά. Από παλιά… Αλλά τώρα ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και η ώρα των μεγάλων ανακαλύψεων.

Παρά τις αμφισβητήσεις κάποιων συναδέλφων της, η ίδια συνέχιζε μεθοδικά, απερίσπαστη στο έργο της. Τα εγκώμια που της έπλεκαν ήταν περισσότερα και συνεχίζονται, ενώ οι βραβεύσεις της ξεκίνησαν και θα συνεχιστούν, μάλλον, για χρόνια.

Κι αν μέχρι χθες γνωρίζαμε ως αρχαιολόγο το όνομα του Μανόλη Ανδρόνικου που ανέσκαψε τη Βεργίνα (κι εδώ σταματούσαν οι… εγκυκλοπαιδικές μας γνώσεις), τώρα προσθέσαμε ένα ακόμη: το δικό της.

Βέβαια, όσον αφορά την αντιμετώπισή της από το υπουργείο, η πορεία της ξεκίνησε με «ωσαννά» και παραλίγο να καταλήξει στο… «σταύρωσον»!

Στην αυγή των ανακαλύψεων, πάντως, ενημέρωνε αυτοπροσώπως τον πρωθυπουργό με μυστικά ταξίδια-αστραπή στην Αθήνα, στη συνέχεια μάθαμε ότι είχε μακροχρόνια φιλία(!) με τη σύζυγο του πρωθυπουργού Γεωργία Σαμαρά, στις συνεντεύξεις Τύπου δεχόταν… επιθέσεις οικειότητας από την εκπρόσωπο του τάφου, ενώ με τη Γενική Γραμματέα έδειχναν πιο τυπικές και επαγγελματικές οι σχέσεις τους, αν και φαινόταν πως υπήρχε αλληλοσεβασμός.

Μέχρι τη στιγμή που ήρθε ο υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τασούλας στην Αμφίπολη. Ήταν 22 Νοεμβρίου και είχε διαφανεί πως το γυαλί είχε ραγίσει. Η αίσθηση επιβεβαιώθηκε μία εβδομάδα μετά, όταν η Κατερίνα Περιστέρη παρουσίασε σε ημερίδα στην Αθήνα τα αποτελέσματα των ανασκαφών. Η επιμονή της να μην πει καμία παραπάνω κουβέντα για το σκελετό του τάφου, προκάλεσαν την παρέμβαση της Λίνας Μενδώνη. «Επειδή έχω εκνευριστεί και με τις ερωτήσεις αλλά και με τις απαντήσεις» είχε πει, πήρε το λόγο εκνευρισμένη και έδωσε τις απαραίτητες διευκρινίσεις, μαζί με το… «καρφί» πως η ανασκαφή δεν έχει χαρακτηριστεί «συστηματική», καθώς εδώ και δύο μήνες ζητά από την αρχαιολόγο το φάκελο για να περάσει από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αλλά δεν υπήρξε ανταπόκριση…

Μετά την ημερίδα στην Αθήνα, στις 29 Νοεμβρίου, το υπουργείο ενημέρωσε με τρία ακόμη δελτία Τύπου για τις παραστάσεις στα μαρμάρινα «επιστύλια» (3/12), για τη μελέτη του οστεολογικού υλικού (19/12) και για τη γεωφυσική διασκόπηση (22/12). Έκτοτε, ουδέν νεότερο!

Αναμένονται με αγωνία τα αποτελέσματα για την «ταυτότητα» του νεκρού, όπως και οι αποφάσεις για τη συνέχιση των ανασκαφών σε άλλο σημείο του Τύμβου.

Το θέμα της επισκεψιμότητας έχει διευκρινιστεί: θα πάρει χρόνια μέχρι να καταστεί το μνημείο «ανοιχτό» στο ευρύ κοινό. Η δυναμική του, όμως, έχει διαφανεί από την αρχή και δύσκολα θα ανακοπεί (εκτός κι αν καταβάλλουμε… απέλπιδες προσπάθειες). Το Μουσείο της Αμφίπολης δέχεται καθημερινά αμέτρητους επισκέπτες, ενώ τα σαββατοκύριακα ξεπερνούν τη χιλιάδα…

Ο τόπος αποτελεί πλέον «τουριστικό προορισμό».

Κι αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει από δω και πέρα να κερδίσουμε: το στοίχημα της Αμφίπολης!

Βούλα Τρ. Αγκαθά