« Ω, φιλτάτη Τζουμαγιά!!!»
- Εκατό χρόνια από την ομηρία των κατοίκων της Ηράκλειας Σερρών 1916-2016
- Την έκδοση επιμελήθηκε η αρχαιολόγος Στυλιάνα Γκαλινίκη
Του Δημητρίου Γ. Νάτσιου
Με επιτυχία στέφθηκε η εκδήλωση της παρουσίασης του Βιβλίου με τίτλο« Ω, φιλτάτη Τζουμαγιά!!!» 100 χρόνια από την ομηρία των κατοίκων της Ηράκλειας Σερρών 1916-2016. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου 17 Σεπτεμβρίου στην αίθουσα «Κεντρικόν» όπου παρουσιάστηκε η έκδοση του Πολιτιστικού Λαογραφικού Συλλόγου Βλάχων Δήμου Ηράκλειας που στήριξε οικονομικά ο Δήμος Ηράκλειας.Ασφυκτικά γεμάτη η αίθουσα που φιλοξένησε την εκδήλωση κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού που αψήφισε την υψηλή θερμοκρασία και άκουσε με ενδιαφέρον τις τοποθετήσεις των ομιλητών.Την εκδήλωση παρουσίασε η πρόεδρος του Συλλόγου Βλάχων Ηράκλειας Αννα Ζιώγα ενώ το πάνελ του προεδρείου αποτελούνταν από: την αρχαιολόγο Στυλιάνα Γκαλινίκη που επιμελήθηκε την έκδοση του Βιβλίου, τον Βασίλη Νικόλτσιο απόστρατο Αξιωματικό της Φαρμακευτικής και πρόεδρο του Μακεδονικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, την συνταξιούχο εκπαιδευτικό (καθηγήτρια της Γαλλικής) Ελένη Γκένιου-Πασχαλιά, τον πρώην δήμαρχο Ηράκλειας Χρήστο Σαμαρά, την φιλόλογο καθηγήτρια Δήμητρα Καζινέρη μέλος του Δ.Σ του συλλόγου Βλάχων και τον Τάσο Τασίκα αντιπρόεδρο του συλλόγου Βλάχων.
«Ευχαριστώ για την πλήρη εμπιστοσύνη»
Σε πρώτο πλάνο η αρχαιολόγος Στυλιάνα Γκαλινίκη κατά την διάρκεια της ομιλίας της. Δίπλα της διακρίνονται οι Βασίλειος Νικόλτσιος, Ελένη Γκένιου- Πασχαλιά, Χρήστος Σαμαράς, Τάσος Τασίκας.
Η Στυλιάνα Γκαλινίκη, αρχαιολόγος, η οποία επιμελήθηκε την έκδοση του Βιβλίου« Ω, φιλτάτη Τζουμαγιά!!!» 100 χρόνια από την ομηρία των κατοίκων της Ηράκλειας Σερρών 1916-2016» στην ομιλία της αισθάνθηκε την ανάγκη να ευχαριστήσει τους συμπατριώτες της για την πλήρη εμπιστοσύνη που τις έδειξαν να αναλάβει την ευθύνη της επιμέλειας της έκδοσης.Αναφέρθηκε στην αξία και τη σημασία της ιστορικής μνήμης για τις επόμενες γενιές και ευχήθηκε το Βιβλίο να δημιουργήσει καινούργια ερωτήματα που θα απαντηθούν προσεχώς πιθανόν με την έκδοση ενός νέου Βιβλίου.Στην εισαγωγική της τοποθέτηση περιέγραψε το θέμα που στάθηκε αφορμή για την έκδοση του Βιβλίου λέγοντας τα εξής:«Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ένα ιδιαίτερο γεγονός θα αλλάξει για πάντα τη ζωή των κατοίκων της Τζουμαγιάς (ή Κάτω ή Βαϊρακλή Τζουμαγιάς), μίας εύρωστης μικρής πόλης του σερραϊκού κάμπου στα βόρεια της πεδιάδας του Στρυμόνα. Πρόκειται για τον βίαιο εκπατρισμό τους από τους βούλγαρους κατακτητές της Ανατολικής Μακεδονίας το 1916, τη μεταφορά και διετή παραμονή τους στην πόλη Ποζάρεβιτς (όπως έχει επικρατήσει να αποκαλείται στην τοπική
κοινωνία το Ποζάρεβατς) της τότε βουλγαροκρατούμενης Σερβίας και τη σταδιακή επιστροφή τους, μετά τη λήξη του πολέμου, το 1918. Οι απώλειες είναι δραματικές. Από τους περίπου 10.000 κατοίκους που είχε η μικρή αυτή πόλη το 1916, κυρίως Βλάχους, αλλά και εντόπιους, Ρομά, καθώς και οθωμανούς, περίπου 3.000 χάνουν τη ζωή τους στη διάρκεια της ομηρίας και κυρίως στο στάδιο της επιστροφής. Πολλοί, επίσης, δεν θα επιστρέψουν ποτέ στην Τζουμαγιά έχοντας επιλέξει να παραμείνουν στη Σερβία ή να εγκατασταθούν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.Αλλά ακόμη και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού που επιστρέφει δεν θα φτάσει ποτέ στην πόλη που είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει, παρά σε μιαν «ανύπαρκτον πατρίδα», σε μία Τζουμαγιά ολότελα κατεστραμμένη. Οι κάτοικοι εγκαθίστανται τότε σε παρακείμενη περιοχή, μέσα σε πρόχειρες κατασκευές, τις «παράγκες», όπου θα παραμείνουν για περισσότερο από μία δεκαετία, ώσπου το 1930, στη θέση της αλλοτινής πόλης τους με τον «ξενικόν όνομα», όπως χαρακτηριστικά είχε πει ο Ελευθέριος Βενιζέλος, χτίζεται, με τη μέριμνα του τελευταίου, μία καινούρια με όνομα αρχαιοελληνικό, η Ηράκλεια. Η ομηρία και τα ιστορικά της συμφραζόμενα, αλλά και η ομηρία ως ένα γεγονός που επέδρασε αποφασιστικά στη συλλογική μνήμη και ταυτότητα της κοινωνίας της Ηράκλειας, της αλλοτινής Τζουμαγιάς, είναι το θέμα αυτού του βιβλίου, με αφορμή τη συμπλήρωση μίας εκατονταετίας από την ημέρα του εκπατρισμού των κατοίκων της. Σκοπός του βιβλίου είναι να παρουσιάσει, μέσα από γνωστές και άγνωστες πηγές, από μαρτυρίες και μετέπειτα αφηγήσεις, το χρονικό της ομηρίας από το 1916 έως το 1918, αλλά και τα άμεσα και ανιχνεύσιμα επακόλουθά της στη ζωή της κοινότητας. Σημαντικότερο από αυτά αποτελεί η ανοικοδόμηση της κωμόπολης, η οποία και κατέστησε την ομηρία ως το ιστορικό κατώφλι για τη μετάβαση από την Τζουμαγιά του παλιού καιρού στην Ηράκλεια της νεοτερικότητας. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, η ομηρία συνιστά μία μνήμη, που υποβόσκει για δεκαετίες στην ιδιωτική κυρίως σφαίρα, έως ότου αναδειχθεί σε σημείο αναφοράς των σημερινών κατοίκων της Ηράκλειας.
Η Δομή του Βιβλίου
Στην πρώτη σειρά απο τα αριστερά: Μιχάλης Τζελέπης, Κλεάνθης Κοτσακιαχίδης, Αθανάσιος Γκουτζουρέλας, και Νικόλαος Γκόγκας
Η Στυλιάνα Γκαλινίκη στη συνέχεια αναφέρθηκε στη δομή του Βιβλίου και τα περιεχόμενο της κάθε ενότητας και κατέληξε λέγοντας τα εξής:“Η εποχή της μνήμης θα μπορούσε να γίνει δημιουργός, να κινητοποιήσει περισσότερους ανθρώπους, να παράγει ιστορία;Η ομηρία είναι σήμερα μία υπόθεση των απογόνων. Για όλους εμάς που από αγάπη στον γενέθλιο τόπο έχουμε εμπλακεί σε αυτό το βιβλίο ή στις άλλες εκδηλώσεις που έχουν ήδη γίνει ή θα γίνουν στο άμεσο και μακρινό μέλλον, η μνήμη της ομηρίας θα δείχνει το διφορούμενο νόημα που ενυπάρχει στο αντίστροφο λεκτικό της σχήμα, την ομηρία της μνήμης. Η ομηρία ως ένα γεγονός που το έχει καταγράψει η μνήμη, ένα γεγονός που θυμόμαστε με τον τρόπο που το θυμόμαστε και όσο το θυμόμαστε, ατομικά και συλλογικά, αλλά και η ομηρία ως ένα χρέος, ένα στάσιμο για ενθύμηση και αναστοχασμό, ή ακόμη, μία ετεροχρονισμένη συνομιλία με τους δικούς μας ανθρώπους, που ποτέ δεν τους είχαμε ρωτήσει αρκετά για όσα σήμερα αναρωτιόμαστε και καλούμαστε να θυμηθούμε»
To Bιογραφικό της Στυλιάνας Γκαλινίκη
Η Στυλιάνα Γκαλινίκη γεννήθηκε στην Ηράκλεια Σερρών το 1968, όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Είναι αρχαιολόγος στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και λογοτέχνης. Το επιστημονικό έργο της, δημοσιευμένο σε συλλογικούς τόμους ελληνόγλωσσους και ξενόγλωσσους, αφορά στην ιστορία της αρχαιολογικής έρευνας, στις κοινωνικές χρήσεις της πολιτισμικής κληρονομιάς, καθώς επίσης και σε θέματα συγκρότησης και επιτέλεσης της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας, εστιάζοντας στις δημόσιες εκδηλώσεις τους στον αστικό χώρο. Το λογοτεχνικό έργο της περιλαμβάνει τη συλλογή διηγημάτων Ρούχα από δεύτερο χέρι [εκδ. University Studio Press, 2008] και το μυθιστόρημα Όλα πάνε ρολόι (ή σχεδόν) [εκδ. Μελάνι, 2009], το οποίο ήταν υποψήφιο (short list) για το βραβείο Athens Prize of Literature, 2009 Είναι παντρεμένη με τον Νέστορα Ευαγγέλου και έχουν δύο κόρες, τη Φωτεινή και τη Δήμητρα.
