Η ομιλία του Προέδρου στις Σερβίας κατά την αναγόρευσή του ως Επίτιμου Δημότη Σερρών
Στο κοινό παρελθόν των Σερρών με τον τόπο του και στους δεσμούς που συνδέουν άρρηκτα τους δύο λαούς αναφέρθηκε στην ομιλία του στο Διοικητήριο ο Πρόεδρος της Σερβίας κ. Τόμισλαβ Νίκολιτς, λίγο πριν του απονεμηθεί το χρυσό κλειδί της πόλης και αναγορευθεί Επίτιμος Δημότης Σερρών, την Τρίτη 19 Απριλίου.
Τονίζοντας τους ισχυρούς δεσμούς των δύο χωρών, Σερβίας και Ελλάδας και τους κοινούς ιστορικούς παρονομαστές Σερβίας και Ελλάδας, ο κ. Νίκολιτς ανέφερε στην ομιλία του τα εξής:
Σεβασμιώτατε,
Αξιότιμε Δήμαρχε Σερρών,
Αξιότιμα μέλη του Συμβουλίου της πόλης,
Αγαπητοί φίλοι,
Δέχομαι τα κλειδιά της πόλεως των Σερρών με μεγάλη ευγνωμοσύνη και την αίσθηση του ειλικρινούς ανήκειν σε αυτό το ιστορικό έδαφος της Κεντρικής Μακεδονίας με το οποίο μας συνδέει ένα κοινό ένδοξο παρελθόν.
Στις Σέρρες είμαι ανάμεσα στους δικούς μου ανθρώπους, συγγενείς εξ ιστορίας, με βάση ισχυρούς δεσμούς των δύο χωρών μας και των δύο λαών για τους οποίους, δυστυχώς, λίγα είναι γνωστά. Για αυτό το λόγο αντιλαμβάνομαι αυτή τη μεγάλη τιμή και ως μια πρόσκληση σε όλους – βυζαντινολόγους και ιστορικούς και κάθε άνθρωπο – να μάθουν περισσότερα για τους κοινούς ιστορικούς παρονομαστές Σερβίας και Ελλάδας. Σας ευχαριστώ εκ μέρους όλων των πολιτών της χώρας μας. Πιστεύω ότι στο μέλλον οι συμπατριώτες μου θα επισκέπτονται τις Σέρρες με την ίδια ιστορική και ανθρώπινη περιέργεια με την οποία επισκέπτονται το Άγιον Όρος ή την Κέρκυρα και το Βίδο.
Είναι εντυπωσιακή η ιστορία των Σερρών στην οποία είναι αναπόφευκτο το όνομα Ντούσαν Νέμανιτς, του αυτοκράτορα Ντούσαν, του αυτοκράτορα Ισχυρού, Στέφαν Ντούσαν, αυτοκράτορα Σέρβων, Ελλήνων και Βουλγάρων, όπως τον θυμάται η ιστορία. Με την ευκαιρία αυτή και σε αυτό το μέρος, ας πούμε ότι πρόκειται για έναν ηγεμόνα τα ίχνη του οποίου στις Σέρρες παραμένουν ανεξίτηλα εδώ και αιώνες και που το βιογραφικό του δεν υπάρχει χωρίς να αναφέρονται οι Σέρρες.
Οι Σέρρες, μετά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μέσω του Βυζαντίου, έγιναν το 1345 μέρος της Αυτοκρατορίας του Ντούσαν, για να βρεθούν, ύστερα από την κυριαρχία του δεσπότη Ούγκλιεσα και την επαναφορά της βυζαντινής κυριαρχίας, από το 1383 μέχρι το 1912, μέχρι τη μάχη της Μαρίτσα, υπό οθωμανική κυριαρχία.
Το πόσο σημαντικό στρατηγικό μέρος ήταν οι Σέρρες, ποσό σημαντική για τον αυτοκράτορα Ντούσαν ήταν αυτή η πόλη, επιβεβαιώνει και το ιστορικό στοιχείο ότι ακριβώς εδώ στο Ναό των Αγίων Θεοδώρων, ο Ντούσαν ανακήρυξε τον εαυτό του τσάρο. Ακόμη και ο περίφημος Κώδικας του Ντούσαν, που εκδόθηκε στα Σκόπια το 1349, συμπληρώθηκε πέντε χρόνια αργότερα στη συνεδρίαση που έλαβε χώρα σε αυτή την πόλη. Στο περίφημο άρθρο 201 αναφέρεται το όνομα Σέρρες. Το άρθρο έχει ως εξής: «Γι’αυτό κι εγώ, ο πιο πιστός δούλος του Κυρίου μου Χριστού, εστεμμένος από τον θεό και ευσεβής αυτοκράτορας Στέφαν, κρατώντας με πίστη στα χέρια μου το αυτοκρατορικό σκήπτρο, και με τον αγαπημένο υιο της αυτοκρατορίας μου, τον βασιλιά Ούρος, και την θεοδώρητη αυτοκράτειρα Γιέλενα, θέλησα να σας γνωρίσω κάποιες αρετές και της πιο αληθινής και ορθόδοξης θρησκείας νόμους, πως πρέπει να τους τηρούμε και να τους υπερασπιζόμαστε σύμφωνα με την άγια και αποστολική εκκλησία του Κυρίου θεού και του σωτήρα μας Ιησού Χριστού, σε χώρες και σε πόλεις, για να μην πολλαπλασιαστεί στο έδαφος της αυτοκρατορίας μας καμιά κακία, κακές σκέψεις και ύπουλο μίσος, αλλά αντιθέτως για να ζούμε όλοι σε πλήρη σιωπή και να κάνουμε ήσυχη ζωή και ζωή της ορθόδοξης εκκλησίας με όλους τους ανθρώπους του βασιλείου μας, μικρούς και μεγάλους, και να πετύχουμε τη βασιλεία των ουρανών στον αιώνα τον άπαντα. Αμήν».
Κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του στις Σέρρες, από το 1345 όταν κατέκτησε και τη Χαλκιδική με το Άγιον Όρος, ο αυτοκράτορας Ντούσαν ξαναέχτισε τα τείχη της πόλης και διεύρυνε κατά πολύ το κτήμα της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου. Σύμφωνα με τον θρύλο που αναφέρουν οι μοναχές της ιεράς αυτής μονής, μέσα στον πύργο της μονής πέρασε τη μοναστική της ζωή πίσω από κλειστά παράθυρα η Ελληνίδα πριγκίπισσα και Σέρβα βασίλισσα Σιμωνίδα. Ο σύζυγός της, βασιλιάς Μιλούτιν, ο μεγαλύτερος χορηγός από όλους τους Νέμανιτς, ήταν παππούς του αυτοκράτορα Ντούσαν.
Είναι ακόμη δύο γυναίκες που συνδέουν έντονα τους Σέρβους, τους Έλληνες και τις Σέρρες. Η μία είναι η Μάρα Μπράνκοβιτς, κόρη του Σέρβου δεσπότη Τζιούρτζιε, η οποία ήταν παντρεμένη με τον Μουράτ Β’. Χάρη στην καθοριστική της επιρροή στον παραγιό της, η Μάρα έπεισε τον Μεχμέτ Β’ τον Πορθητή να ακούσει την πρότασή της και να τοποθετήσει στον Πατριαρχικό θρόνο τον Γεννάδιο Σχολάριο, τον πρώτο Πατριάρχη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου στην οποία πέρασε τη μοναστική του ζωή, κάτω από την τοιχογραφία που απεικονίζει τον αυτοκράτορα Ντούσαν με τη γυναίκα του Γιέλενα και τον υιο του Ούρος, ακόμη και σήμερα βρίσκεται ο τάφος του πατριάρχη Σχολάριου, τη μοίρα του οποίου όρισε η Μάρα Μπράνκοβιτς.
Η άλλη γυναίκα είναι η Σέρβα πριγκίπισσα Γιέλενα Δραγάση, η οποία ήταν παντρεμένη με τον αυτοκράτορα Μανόιλο Β’. Ο υιος τους πήρε το μεγάλο επώνυμο της μητέρας του και έμεινε γνωστός ως Κωνσταντίνος ΙΑ’ Δραγάσης Παλαιολόγος. Ο θρύλος λέει ότι ο Κωνσταντίνος Δραγάσης δεν σκοτώθηκε το 1453 στην υπεράσπιση της Κωνσταντινούπολης και του μοναδικού φρουρίου που απέμεινε από την Βυζαντινή αυτοκρατορία, αλλά ότι τον έσωσε από τον θάνατο ένας άγγελος ο οποίος τον κοίμισε και τον μετέτρεψε σε ένα μαρμάρινο άγαλμα. Το εν λόγω άγαλμα βρίσκεται σε μια σπηλιά κάτω από τη «Χρυσή πύλη». Σύμφωνα με τον θρύλο, η Σέρβα πριγκίπισσα άφησε τον υιο της να κοιμηθεί εκεί και περιμένει να ξυπνήσει όταν οι Χριστιανοί απελευθερώσουν την Κωνσταντινούπολη.
Έτσι οι δύο Σέρβες, δύο Γιέλενες, έκλεισαν τον ιστορικό κύκλο: η μία ήταν μητέρα του πρώτου βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Μέγα, και η άλλη του τελευταίου – Κωνσταντίνου ΙΑ’ Δραγάση Παλαιολόγου.
Αγαπητοί φίλοι,
Εν συντομία μόνο, ως ένα περίγραμμα του ιστορικού πορτρέτου του κοινού μας παρελθόντος, σας υπενθύμισα ποιες είναι οι προσωπικότητες και τα γεγονότα που μας συνδέουν άρρητα.
Ας αποτελέσει αυτό το κλειδί της πόλης των Σερρών, που δέχομαι με τιμή και φέρνω με περηφάνια στη Σερβία, το σύμβολο της ενότητας των λαών μας. Ας ξεκλειδώσει τις πύλες της γνώσης και της έρευνας, ας καλέσει σε συναντήσεις και μελέτες μιας ιστορικής περιόδου η οποία είναι εξίσου σημαντική και για τις δύο χώρες. Οι πρόγονοί μας φρόντισαν ώστε κάθε Σέρβος που βρίσκεται στις Σέρρες να αισθάνεται ως επίτιμος δημότης. Στο όνομά τους και για άλλη μια φορά, σας ευχαριστώ.
