Μέρος 6ο
Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης
Το 1759 ο Βούλγαρης γίνεται σχολάρχης της Πατριαρχικής Σχολής της Κωσταντινούπολης. Όμως πάλι δε διήρκεσε πολύ η σχολαρχία του γιατί το 1761 παραιτείται και μετά από διάφορα ταξίδια στο Βουκουρέστι, στην Μολδαβία, στη Βιέννη και στην Βλαχία, εγκαθίσταται στην Λειψία το 1764 και μετά από λίγο μεταβαίνει στη Ρωσία στην αυλή της Αικατερίνης Β΄ όπου και το 1806 πεθαίνει στην Αγία Πετρούπολη.
Ο Βούλγαρης μετέφρασε για πρώτη φορά Bολταίρο το 1767, όπου και παραθέτει ως Eπίμετρο το «Σχεδίασμα περί της Aνεξιθρησκείας», εμπνευσμένο από την περίφημη «Πραγματεία περί της ανεκτικότητας» του Γάλλου φιλοσόφου αλλά και από τον αντίστοιχο μετριοπαθέστερο στοχασμό του John Locke. Γενικά ο Βούλγαρης αποτελεί τομή για τα ελληνικά πράγματα και δικαιωματικά μπορεί να φέρει τον τίτλο του πρωτοπόρου. Ο ρόλος του ήταν ιδιαίτερα σημαντικός για τους παρακάτω λόγους :
1ο) τόλμησε πρώτος αυτός να διδάξει νεωτερική φιλοσοφία διακινδυνεύοντας να έχει την τύχη του Μεθόδιου Ανθρακίτη.
2ο) δίδαξε για μεγάλο χρονικό διάστημα, σχεδόν 20 χρόνια από το 1742, σε σχολεία με μεγάλο αριθμό μαθητών.
3ο) δίδαξε στα σημαντικότερα σχολεία εκείνης της εποχής όπως αυτά των Ιωαννίνων, του Άθω και της Κωσταντινούπολης. Ειδικά η διδασκαλία του στην Αθωνιάδα Σχολή και στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωσταντινούπολης προσέδωσε κύρος στις φυσικές επιστήμες και τις νομιμοποίησε. Αυτό οφείλεται στο ότι αυτές οι σχολές υπάγονταν απευθείας στο πατριαρχείο και αποτελούσαν, κατά κάποιο τρόπο, πρότυπο και για τις υπόλοιπες σχολές του γένους. (Η διδασκαλία των φυσικών επιστημών στα εκπαιδευτικά ιδρύματα του ελληνισμού κατά την μεταεπαναστατική περίοδο (1821-1940) Κωνσταντίνου Κούγκα)
Νικόλαος Ζερζούλης (1706-1773)
Τον Ευγένιο Βούλγαρη διαδέχτηκε στην Αθωνιάδα σχολή ένας άλλος σημαντικός δάσκαλος ο Νικόλαος Ζερζούλης. Ο Ζερζούλης γεννήθηκε το 1706 στο Μέτσοβο και υπήρξε μαθητής στα Γιάννενα, μετέπειτα πήγε στην Ιταλία, όπου σπούδασε νεότερη φιλοσοφία. Επιστρέφοντας από την Ιταλία η ιερά σύνοδος της Κωσταντινούπολης τον στέλνεις στον Άθω στη θέση του Ευγένιου Βούλγαρη. Εκεί αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα με τον Βούλγαρη, καθώς δίδασκε την φυσική του Νεύτωνα, και παραιτείται. Πηγαίνει στο Ιάσιο και γίνεται σχολάρχης στην Αυθεντική Ακαδημία του Ιασίου. Ο Ζερζούλης έχει πλούσιο μεταφραστικό έργο μεταφράζοντας αριθμητική, γεωμετρία, τριγωνομετρία και τα στοιχεία του Νεύτωνα. Η ενασχόλησή του με την νεότερη φυσική τον έκανε να έρθει σε μεγάλη σύγκρουση με τον Δωρόθεο Λέσβιο περί «της κουφότητας του πυρός» δηλαδή αν το πυρ έχει βάρος.
Ο Δωρόθεος, που ήτανε σχολάρχης της πατριαρχικής Ακαδημίας, είναι αριστοτελικός και υποστηρίζει την άποψη ότι η φωτιά δεν έχει βάρος ενώ αντιθέτως ο Ζερζούλης υποστήριζε την νεωτερική άποψη ότι όλα τα σώματα έχουν βάρος και ότι κανένα σώμα δεν είναι ελαφρύ από τη φύση του. Ο Ζερζούλης πίστευε ότι αν ξαναζούσε ο Αριστοτέλης θα γινόταν μαθητής της νεότερης φυσικής. Επίσης κατακρίνει όσους τον θεοποιούν λέγοντας ότι κριτήριο πρέπει να είναι η αλήθεια και όχι η αυθεντία του Αριστοτέλη ή ο 13ος Απόστολος ή ο πέμπτος Ευαγγελιστής ή ο τέταρτος ιεράρχης . Στην διαμάχη του με τον Δωρόθεο επικαλείται την διδασκαλία του Δημόκριτου που θεωρεί ότι την αντιπροσωπεύει πλέον ο Νεύτωνας.
(συνεχίζεται)
Το Βιογραφικό του Θεολόγη Ανδρονίδη
Ο Ανδρονίδης Θεολόγης σπούδασε Χημεία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με μεταπτυχιακές σπουδές στην Αναλυτική Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Ήταν καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση και μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Σερρών. Είναι συνιδρυτής της ΕΜΕΙΣ και τακτικός εισηγητής στα Μαθήματα Κλασικής Παιδείας. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στο διαδίκτυο στο http://t-logo.blogspot.com και οι ομιλίες του υπάρχουν στο YouTube.
