Μέρος 9ο
Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης
Ιωάννης Δημητριάδης-Πέζαρος (1749-1806)
Μια άλλη επιφανής μορφή του γένους είναι ο Ιωάννης Δημητριάδης-Πέζαρος που έδρασε στον Τύρναβο το 18ο αιώνα. Αρχικά εκπαιδεύτηκε στη σχολή της πατρίδας του, κατόπιν στα Γιάννινα και στη συνέχεια στο Άγιο Όρος. Δίδαξε στην Τσαρίτσανη, στο Λιβάδι και στην περιώνυμη Σχολή του Τυρνάβου. Στον Τύρναβο ο Πέζαρος χειροτονήθηκε ιερέας το 1790 και τιμήθηκε με το εκκλησιαστικό οφίκιο του οικονόμου. Μαθητές του υπήρξαν διαπρεπείς λόγιοι, μεταξύ των οποίων και ο Κωνσταντίνος Κούμας. Είχε εξαιρετικό χαρακτήρα και εκπληκτικό τρόπο διδασκαλίας.
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ 1800-1821
Στις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα γίνονται σημαντικές πολιτικές και οικονομικές αλλαγές στον ελληνισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά την υπογραφή της συνθήκης του Κιουτσούκ- Καϊναρτζή οι Έλληνες μπορούσαν να πλέουν ανεμπόδιστα στις θάλασσες και τα ελληνικά μικρά καράβια μετατράπηκαν σε τρικάταρτα οργώνοντας όλη την Μεσόγειο. Δημιουργούνται επίσης εμπορικοί οίκοι στην Ευρώπη από το Λονδίνο, έως την Τεργέστη και από εκεί μέχρι την Οδησσό. Η οικονομική άνθηση αναπτύσσει την τάξη των εμπόρων οι οποίοι με τη μεριά τους ιδρύουν σχολεία σχεδόν σε όλες τις πόλεις όπου υπήρχε ελληνισμός . Έτσι αξιόλογοι λόγιοι, που συνήθως έχουν σπουδάσει στη Δύση, αναλαμβάνουν να διδάξουν τις φυσικές επιστήμες και μαζί μ’ αυτές και τις νέες ιδέες που είχαν αναπτυχθεί στην Δύση. Αυτοί θα αποτελέσουν τον πυρήνα της έκρηξης της διδασκαλίας και της διάδοσης των φυσικών επιστημών αυτής της περιόδου.
Βενιαμίν Λέσβιος (1759-1824)
Έρχεται, λοιπόν στο προσκήνιο μια ιδιαίτερη ασκητική μαχητική μορφή ο Βενιαμίν Λέσβιος. Γεννήθηκε το 1759 στο Πλωμάρι της Λέσβου. Ο Βενιαμίν αφού τελειώσει τις σπουδές του στον ελλαδικό χώρο, σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Πίζας και από κει στο Παρίσι στην Πολυτεχνική σχολή όπου δάσκαλος του είναι ο περίφημος Λαβουαζιέ . Έπειτα πηγαίνει στο Λονδίνο και κάνει αστρονομικές παρατηρήσεις στο Γκρίνουιτς . Επιστρέφει στην Ελλάδα πηγαίνει στις Κυδωνιές, το σημερινό Αϊβαλί , ένα λαμπρό σχολείο, όπου δίδασκε σχεδόν 12 χρόνια παραδίδοντας φιλοσοφικά μαθηματικά, αριθμητική, γεωμετρία, άλγεβρα, φυσική, μεταφυσική και ηθική.
Με τον Βενιαμίν η σχολή απέκτησε τέτοιο κύρος που άρχισαν να έρχονται μαθητές από όλη την Ελλάδα. Αυτό, όμως ,είχε και αρνητικές συνέπειες γιατί τα σχολεία της γύρω περιοχής της Σμύρνης και της Χίου άρχισαν να χάνουν μαθητές. Ειδικά το σχολείο της Χίου όπου διευθυντής ήταν ο Αθανάσιος Πάριος. Η αντιζηλία των άλλων σχολών όπως και οι προηγούμενες θέσεις που είχε ο Βενιαμίν δημιούργησαν μια ομάδα φανατικών εχθρών. Ειδικά οι θέσεις του για το Ηλιοκεντρικό σύστημα όπως και ότι υπάρχει πιθανότητα και τα άλλα άστρα να κατοικούνται δημιούργησε φθόνο και μίσος. Ο κύριος διώκτης του, που αργότερα ανακηρύχθηκε άγιος, ο Αθανάσιος Πάριος, ήταν αντίθετος με οποιαδήποτε επαφή με τη Δύση και προέτρεπε τους γονείς να μην πηγαίνουν τα παιδιά τους στην Ευρώπη για σπουδές, έγραψε δε και ανώνυμες επιστολές όπου κατηγορούσε τον Λέσβιο ότι ήταν αιρετικός, άθεος, οπαδός του Κοπέρνικου του Βολταίρου κι άλλων θετικών φιλοσόφων.
Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό του Βενιαμίν είναι η θέση του ότι η φιλοσοφία προϋποθέτει την ελευθερία και ότι και οι Έλληνες έχουν μυαλό για να συλλογίζονται και δε χρειάζεται να θεωρούμε τους ευρωπαίους υπέρτατους κριτές.
(συνεχίζεται)
