Μέρος 10ο- Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης
Κωνσταντίνος Κούμας (1777- 1836)
Μια άλλη σημαντική μορφή αυτής της περιόδου υπήρξε ο Κωνσταντίνος Κούμας. Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1777. Τα πρώτα γράμματα τα παίρνει στο Τύρναβο και μετά παρακολουθεί μαθήματα από τον Πέζαρο. Στη συνέχεια πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη όπου υπηρετεί στην αυλή του Κωνσταντίνου Υψηλάντη. Το 1798 αναλαμβάνει δάσκαλος στο σχολείο της Τσαρίτσανης. Εκεί δίδασκε επιστημονικά μαθήματα και εισήγαγε την διδασκαλία της άλγεβρας. Το 1803 ο Κούμας προσλαμβάνεται στη σχολή των Αμπελακίων όπου φτάνει και ο Άνθιμος Γαζής από τη Βιέννη. Ο Άνθιμος πρότεινε στον Κουμα να συνεργαστούν και τον παίρνει μαζί του στη Βιέννη. Εκεί με την συνεργασία και άλλων συγγραφέων γράφει την «σειρά στοιχειώδους των Μαθηματικών και Φυσικών πραγματειών» και στην συνέχεια εκδίδει την χημεία του Adet το 1808. Στη συνέχεια πηγαίνει στην Σμύρνη με τον όρο να αγοράσει η σχολή σφαίρες, γεωγραφικούς πίνακες, μηχανικά, χημικά και φυσικά όργανα και επιστημονικά βιβλία. Με την παρουσία του στην Σμύρνη, ο Κούμας βρίσκεται στο μέσον ενός πολέμου ο οποίος διεξάγεται ήδη σε πολλαπλά μέτωπα. Το ένα μέτωπο είναι ανάμεσα στις φατρίες και συντεχνίες της πόλης οι οποίες υποστηρίζουν την παλιά Ευαγγελική Σχολή και υπονομεύουν την λειτουργία της νέας σχολής θεωρώντας ότι αυτή αντιπροσωπεύει τους εμπόρους . Το άλλο μέτωπο είναι ανάμεσα στα προξενεία των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Το προξενείο της Γαλλίας και της Αγγλίας πολεμά τον Κούμα, ενώ αντίθετα το προξενείο της Αυστρίας τον υποστηρίζει. Το τρίτο μέτωπο είναι ανάμεσα σε νεωτερικούς και συντηρητικούς λόγιους. Ο Αθανάσιος Πάριος, τον είχαμε δει και πριν, προσπαθεί να συκοφαντήσει τον Κούμα, και είναι χαρακτηριστικό ότι τον καταγγέλλει στη σύνοδο για κρεατοφαγία, σε μέρες προφανώς νηστείας, και καλεί την εκκλησία να προσέξει μην εισπηδήσει «το θήριον τούτο εις την λογικήν του Χριστού Ποίμνην». Η καταγγελία του Πάριου είναι ότι : η σπουδή των μαθηματικών καταλύει την νηστεία. Σε κώδικα της Ευαγγελικής σχολής φαίνεται ότι είχαν αποσταλεί πατριαρχικά έγγραφα με περιεχόμενο δυσμενές για τον Κούμα. Η μητρόπολη Σμύρνης τάσσεται κατά του νέου σχολείου και ενεργεί για το κλείσιμο του. Οι εχθροί της σχολής που βρίσκονται στην κορυφή είναι ο μητροπολίτης Σμύρνης Άνθιμος και στη δεύτερη θέση ο επίσκοπος ερυθρών Καλλίνικος . Τελικά καταφέρνουν και την κλείνουν. Όμως ο Κούμας καταφέρνει και την ξανανοίγει με το όνομα Φιλολογικό Γυμνάσιο το οποίο θα διαγράψει μια πραγματικά λαμπρή πορεία. Ο Κούμας παρέδιδε μαθηματικά, φυσική, αστρονομία και κάθε Σάββατο έκανε πειραματική φυσική για αρχάριους Από το 1800 αρχίζουν να γίνονται πειράματα φυσικής και χημείας τα οποία παρακολουθούν εκτός των μαθηματικών και πολλοί κάτοικοι της Σμύρνης. Οι μαθητές της σχολής έφτασαν τους 300 και διασκορπίστηκαν σε όλα τα νησιά, στην Κρήτη και στην υπόλοιπη Ελλάδα, στην Κωνσταντινούπολη και ακόμα σε μερικά μέρη της Ρωσίας. Το 1819 πηγαίνει στη Βιέννη και εκδίδει την «Σύνοψης Επιστημών» για τους πρωτόπειρους όπου περιείχε Αριθμητική, Γεωμετρία και νεότερη Γεωγραφία, Αστρονομία, Λογική και Ηθική. Η βασιλική ακαδημία του Βερολίνου τον ανακήρυξε επίτιμο μέλος της και το πανεπιστήμιο της Λειψίας διδάκτορα της φιλοσοφίας. Ο Κούμας, συνέβαλε στην διάδοση των φυσικών επιστημών είτε οργανώνοντας ένα νεωτερικό σχολείο είτε εκδίδοντας βιβλία υψηλού επιπέδου. Ο Κούμας ήταν στην κυριολεξία δάσκαλος. Όλες του οι ενέργειες στόχευαν στην διδασκαλία, δεν προσπάθησε να προωθήσει την επιστήμη αλλά απλά να την διδάξει. Δεν είχε τους μεθοδολογικούς προβληματισμούς του Βενιαμίν και του Καΐρη αργότερα και δεν διατύπωσε δικές του θεωρίες. Δεν πήρε μέρος στις επιστημονικές διένεξης που είδαν το φως της δημοσιότητας εκείνη την εποχή. Επικεντρώθηκε στην διδασκαλία των φυσικών επιστημών και στον τομέα αυτό είχε πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Ο Κούμας δεν αρκέστηκε σε απλή μετάφραση ενός έργου αλλά προσπάθησε να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερες από τις πηγές που διέθετε. Στην μετάφραση της χημείας του Πιέρ Ογκύστ Αντέ ασχολήθηκε συστηματικά με τη μεταφορά στην ελληνική γλώσσα της συστηματικής χημικής ονοματολογίας που είχε προταθεί από το Λαβουαζιέ.
(συνεχίζεται)
