Για το ολοκαύτωμα από τα γερμανικά στρατεύματα το 1941
Πραγματοποιήθηκε το πρωί του Σαββάτου 17 Οκτωβρίου στα Ν. Κερδύλλια, σε μια λιτή λόγω της πανδημίας covid-19 , η εκδήλωση Μνήμης για τους δολοφονημένους αμάχους κατοίκους και το ολοκαύτωμα των Άνω και Κάτω Κερδυλλίων από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, την 17η Οκτωβρίου του 1941.
Συγκινητική ήταν η ομιλία του προέδρου της τοπικής κοινότητας Νέων Κερδυλλίων Γιώργου Γκάλιου στην εκκλησία του χωριού.
Συγκεκριμένα ο πρόεδρος στην ομιλία του ανέφερε τα εξής:
«Ιερό χρέος αλλά και ιστορική ευθύνη για τον καθένα από εμάς τους Κερδυλιώτες να βρεθούμε αυτή τη μέρα σε αυτό το βήμα και να μιλήσουμε για τους προγόνους μας, για τη φρίκη του ολοκαυτώματος των χωριών μας, για μια τόσο οδυνηρή ιστορική συγκυρία που σημάδεψε τον τόπο μας.
Η ιστορία του τόπου μας , μας έχει διαποτίσει σαν χαρακτήρες γιατί αφορά τη γενιά των γονιών και των παπούδων μας και οι διηγήσεις αποτελούν υγρές αναμνήσεις από τα δάκρυα των μαυροφορεμένων γυναικών του χωριού μας , μιας και οι γονείς μας έζησαν την καταστροφή και οι διηγήσεις τους μας μετέφεραν πολλές φορές σε αυτές τις τραγικές στιγμές της ιστορίας του τόπου μας. Κάθε φορά που έβγαινε μια πληροφορία απ’ο τα χείλη τους για το τι έγινε εκείνο το τραγικό πρωινό του Οκτώβρη του 41 , έβγαινε με κόμπο στο λαιμό και δάκρυα στα μάτια.
Το ολοκαύτωμα των Κερδυλίων δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι αποτελεί την πρώτη βάσει σχεδίου οργανωμένη αντίδραση των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στον χερσαίο ελλαδικό χώρο με σκοπό κατά την άποψή τους να σταματήσουν την αντίσταση των Ελλήνων όσο ήταν στην αρχή. Έχουν ήδη δείξει τις προθέσεις τους για την αντιμετώπιση κάθε είδους αντίστασης στην νησιωτική Ελλάδα στην Κάνδανο της Κρήτης με τις εκτελέσεις των γενναίων κρητικών και την εκ θεμελίων καταστροφή του χωριού . Με βάση τους σχεδιασμούς τους για τις χώρες της Ευρώπης και ειδικότερα για τα Βαλκάνια, οι Γερμανοί κατακτητές καταργούν και καταπατούν κάθε έννοια στρατιωτικής αρχής και δεοντολογίας.
Στα Κερδύλια είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζουν οι Γερμανοί αυτή τη μέθοδο αντιποίνων χωρίς να λογαριάζουν την αξία της ανθρώπινης ζωής. Εκτελούν όλο τον ανδρικό πληθυσμό των δύο χωριών μας από 15 έως 60 χρόνων και καίνε τα δύο χωριά αφήνοντας πίσω τους μόνο φρίκη και στάχτες. Την ίδια μοίρα θα έχουν στα επόμενα χρόνια της γερμανικής κατοχής και πολλά άλλα χωριά και πόλεις της πατρίδας μας με θύματα ακόμη και γυναικόπαιδα .
Τα σχέδια του κατακτητή προέβλεπαν πλήρη έλεγχο στις ορεινές προσβάσεις και δρομολόγια, έτσι ώστε να καταφέρουν να σταματήσουν αντιστασιακές κινήσεις πριν αυτές επεκταθούν και συνδεθούν μεταξύ τους.
Έτσι κάθε αφορμή αντιστασιακής κίνησης είχε επικεντρώσει επάνω της όλη τη σκληρότητα των αντιποίνων από πλευράς της γερμανικής διοίκησης πόσο μάλλον αυτής της Θεσσαλονίκης με τον αδίστακτο διοικητή τους τον Μέρντεν. Βέβαια ο έλεγχος της ορεινής ζώνης των Κερδυλίων καθώς και της παράκτιας ζώνης στις εκβολές του ποταμού Στρυμώνα ήταν εξ αρχής κεντρικός στόχος της Βέρμαχτ γιατί με τον τρόπο αυτό κάλυπτε απόλυτα όλη την παραλιακή ζώνη και εξασφάλιζε τις γερμανικές κινήσεις στρατού και εφοδίων από και προς τη Θεσσαλονίκη .Αυτός ήταν και ο λόγος που τα δύο χωριά και οι κάτοικοι τους ένιωσαν έντονη τη γερμανική παρουσία από τις πρώτες ώρες της κατοχής .
Βέβαια οι κάτοικοι των χωριών μας δεν πίστευαν πως οι Γερμανοί θα έφθαναν σε μια τόσο ακραία ενέργεια και για το λόγο αυτό συνέχιζαν αμέριμνα τις καθημερινές τους δουλειές και δραστηριότητες χωρίς να βλέπουν τα απειλητικά σύννεφα που άρχισαν να τους πλησιάζουν. Η ανησυχία άρχισε να απλώνεται στα δυο χωριά δυο εβδομάδες πριν την καταστροφή . Μάλιστα την Κυριακή 12 Οκτωβρίου γερμανικά στρατιωτικά τμήματα ανέβηκαν στα δυο χωριά σκότωσαν τον Κωνσταντίνο Ψαρά και συνέλαβαν 10 άνδρες .
Το χτύπημα της αντιστασιακής ομάδας((Οδυσσέας Ανδρούτσος)) στους αστυνομικούς σταθμούς Ευκαρπίας και Δάφνης και η ενέργεια ενός αμφιλεγόμενου προσώπου ο οποίος προσπάθησε να κλέψει το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου ήταν και η αφορμή για να προχωρήσουν οι Γερμανοί στο έγκλημα.
To συγκεκριμένο πρόσωπο συλλαμβάνεται τραυματισμένος από τους Γερμανούς στην Ευκαρπία οδηγείται στη Γερμανική Διοίκηση του Σταυρού και εκεί καταδίδει τα δυο χωριά πως ενισχύουν τις αντιστασιακές ομάδες στο ομώνυμο βουνό των Κερδυλίων. Έτσι απλά συνδέεται η αντιστασιακή δραστηριότητα του βουνού με τα δύο χωριά ως εύκολος γενικός όρος Κερδύλιο όρος χωριά Κερδύλια και το κακό πλησιάζει. Άλλωστε, οι διαταγές που είχαν οι διοικητές των γερμανικών Μονάδων από την ανώτατη διοίκηση της Βέρμαχτ ήταν να σταματούν με κάθε τρόπο οποιαδήποτε έννοια αντίστασης, έτσι ώστε να προχωρήσουν γρήγορα στον έλεγχο κάθε στρατηγικής θέσης στη μακεδονική γη και ευρύτερα φυσικά στην Ελλάδα.
Οι δικαιολογημένες ανησυχίες των κατοίκων των δύο χωριών αναγκάζουν τους προέδρους των χωριών να συστήσουν επιτροπή η οποία θα μεταβεί στη γερμανική διοίκηση της Θεσσαλονίκης για να ζητήσει τη διάσωση των δύο χωριών, εξηγώντας για τη φιλήσυχη στάση των κατοίκων. Πράγματι μια τριμελής επιτροπή στις 16 Οκτωβρίου πηγαίνει στη γερμανική διοίκηση του Σταυρού και στις 17 Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζοντας απαξίωση και εξευτελισμό από τους κατακτητές. Άλλωστε την ίδια μέρα έμελε να γίνει το έγκλημα.
Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 1941. Ένα γκρίζο κρύο πρωινό. Δύο Λόχοι Γερμανών , βαθιά χαράματα ανηφορίζουν από το Χάντακα και το Στρόβολο προς τα δύο χωριά τα οποία και κυκλώνουν έτσι ώστε να είναι αδύνατη η διαφυγή. Κάποιοι κάτοικοι των χωριών που είχαν ήδη ξυπνήσει για τη δουλειά τους, αντιλαμβάνονται τι γίνεται και ξαναμπαίνουν γρήγορα τρομαγμένοι στα σπίτια τους. Ακόμη όμως και εκείνη τη στιγμή κανένας δεν θέλει να πιστέψει αυτό που έρχεται.
Η απόφαση όμως των Γερμανών ήταν πλέον προς υλοποίηση. Στις 8΄30 το πρωί οι Γερμανοί με βίαιες κινήσεις και ενέργειες συγκεντρώνουν όλους τους άνδρες των δύο χωριών από 15 έως 60 χρόνων στις θέσεις Αλώνια και Κούτρες, ελέγχουν την παρουσία τους από τα δημοτολόγια, εξαιρώντας μόνο τους ιερείς, τους δασκάλους και τον δασοφύλακα. Ακόμη την τελευταία στιγμή βγάζουν από τη γραμμή της εκτέλεσης κάποια ανεπτυγμένα για την ηλικία τους παιδιά, τον Παναγιώτη Τσιάγκα, με τους Καμούδη Βασίλειο και Σαμαρά Βασίλειο από τα άνω Κερδύλια και τον Γιάννη Ευαγγελούδη μαζί με τον Σταύρο Χούπη από τα Κάτω Κερδύλια. Διατάζουν ταυτόχρονα τις γυναίκες να βγάλουν από τα σπίτια τους ότι προλάβουν και αμέσως μετά τις διώχνουν προς τις γύρω χαράδρες με κατεύθυνση προς τα κοντινά χωριά Καστρί και Ευκαρπία. Την ίδια ώρα ραντίζουν όλα τα σπίτια των δύο χωριών με μια εύφλεκτη σκόνη.
Με μια φωτοβολίδα σαν σύνθημα τα γερμανικά πολυβόλα ποτίζουν με αίμα τα δύο χωριά και αφανίζουν με φωτιά τα νοικοκυριά τους, αφήνοντας πίσω μόνο πυρακτωμένες πέτρες και αποκαΐδια..
Και η τραγωδία συνεχίζεται με τις γυναίκες να μαζεύουν ότι απόμεινε από παιδιά και βιος να παίρνουν τα επόμενα χρόνια το δρόμο της προσφυγιάς μέσα στην Κατοχή για να σώσουν τα παιδιά τους που έμειναν ζωντανά. Οι χήρες σκορπίζουν στα γύρω χωριά ζητιανεύοντας ένα κομμάτι ψωμί για να θρέψουν τα ορφανά τους.
Πολλά από αυτά τα παιδιά θα καταλήξουν σε παιδουπόλεις ,σε ορφανοτροφεία , αλλά και σε ευκατάστατους συγγενείς για να γλυτώσουν το θάνατο από την πείνα.
Ξαφνικά αυτές οι γυναίκες από τη μια στιγμή στην άλλη έμειναν μόνες μέσα στην κατοχή και αργότερα στον εμφύλιο χωρίς άνδρες και αδέρφια να τις στηρίξουν, τα παιδιά τους χωρίς τίποτα να προσπαθούν να επιβιώσουν και αυτές να γίνονται πατέρας και μάνα μέσα σε ένα σκηνικό πολέμου και φόβου.
Και ο 10ετής αυτός αγώνας θα φθάσει ευτυχώς στον τόπο που σήμερα βρισκόμαστε , στο νέο μας χωριό που χτίστηκε για να μαζέψει τις οικογένειες των συμπατριωτών μας για να ξαναδημιουργήσουν τα σπίτια που έχασαν και να χτίσουν και πάλι τη ζωή τους από το μηδέν .
Tα μικρά παιδιά που γλύτωσαν από την καταστροφή, θα ξαναδημιουργήσουν οικογένειες, τις οικογένειες από τις οποίες και εμείς προερχόμαστε και έτσι θα ξαναγεμίσει ζωή και προκοπή ο τόπος μας.
Κυρίες και κύριοι , αγαπητοί προσκεκλημένοι,
Μνημονεύουμε σήμερα τους προγόνους μας τιμώντας τη θυσία τους σε μια χρονιά που είναι αλλιώτικη, πολύ διαφορετική από τις άλλες. Πράγματα που τα είχαμε δεδομένα δεν είναι πια καθόλου δεδομένα. Μια ματιά γύρω μας αρκεί για να μας πείσει. Η δοκιμασία της πανδημίας μας έκανε αν μη τι άλλο να σκεφτούμε και να εκτιμήσουμε τα σοβαρά της ζωής μας και να πετάξουμε κάθε τι ασήμαντο και τοξικό . Ίσως γι αυτό και να επέτρεψε ο Θεός κάτι τέτοιο.
Η ιστορική μνήμη, η μνήμη των προγόνων μας είναι από αυτά τα σημαντικά που πρέπει να διαφυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού και να την περάσουμε στα παιδιά μας σαν παρακαταθήκη για το μέλλον. Η θυσία τους θα πρέπει να αποτελεί φάρο για την προκοπή, την ομόνοια και την πρόοδο του τόπου μας.
Παράλληλα όμως θα πρέπει να μας έχει σε εγρήγορση για να μην ξαναζήσουμε τέτοιες θηριωδίες . Άλλωστε ο εξ ανατολών γείτονάς μας, μας έκανε εφέτος να το καταλάβουμε πολύ καλά το ότι δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Επιτρέψτε μου να είμαι αρκετά ευαίσθητος για το συγκεκριμένο θέμα, μιας και ο γιος μου Ανθυπολοχαγός στις Ένοπλες Δυνάμεις υπηρετεί στην ακριτική Λήμνο φυλάγοντας και αυτός ένα ευαίσθητο κομμάτι της πατρίδας μας.
Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι η ανάδειξη του πρώτου ολοκαυτώματος στο χερσαίο ελλαδικό χώρο που έγινε στα χωριά μας, θα πρέπει να αποτελεί στόχο του καθενός από εμάς καθώς και κάθε φορέα του τόπου μας, ενώ παράλληλα εμείς θα πρέπει να μην ξεχάσουμε τις καταβολές μας , τις αξίες που κληρονομήσαμε από την αδικοχαμένη γενιά των προγόνων μας. Αυτό θα είναι πράγματι το καλύτερο μνημόσυνο για τις ψυχές τους.
Ας είναι αιώνια η μνήμη τους.-
