Αγροτική παραγωγή- Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης
Στη Γερμανία τα αρχεία μας μιλούν για καταστροφικά χρόνια μεταξύ 1815-1820, για κλιματικές αναταράξεις και για μια άνοιξη η οποία ήταν εξαιρετικά κρύα και υγρή με αποτέλεσμα οι αγρότες να μην έχουν τη δυνατότητα να σπείρουν μέχρι τα τέλη Απριλίου. Παράλληλα δημιουργείται μια οικτρή κατάσταση. Κάποιοι έμποροι είχαν εκμεταλλευτεί αυτή την κατάσταση και ταξίδευαν από χωριό σε χωριό αναζητώντας μια καλή προσφορά για τα δημητριακά των χωρικών.
Στο γερμανικό κρατίδιο της Βυρτεμβέργης την περίοδο 1815-1817 ανέβηκαν οι τιμές των δημητριακών 2,5 φορές.
Πολλοί αγρότες, που το μυαλό τους δεν πήγαινε στο πονηρό, πούλησαν τις προμήθειές τους πιστεύοντας ότι ήταν μια προσοδοφόρα εμπορική πράξη. Αλλά αυτοί που επωφελήθηκαν ήταν οι έμποροι. Η αξία των αγαθών τους πολλαπλασιάστηκε τους επόμενους μήνες και πλούτισαν γρήγορα. Όμως αυτό δημιούργησε μεγάλη αντιπάθεια και ο πληθυσμός τους αποκάλεσε με μίσος (grain userer) τοκογλύφους σιτηρών.
Πολλοί αγρότες βίωσαν την πραγματική φρίκη αυτών των μηνών στην Ελβετία, τη Γαλλία και τη νότια Γερμανία. Και η κατάσταση χειροτέρευε τα επόμενα χρόνια επειδή η συγκομιδή συνέχιζε να μην πηγαίνει καλά. Για πολλά χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι της κεντρικής Ευρώπης είχαν σταματήσει να τρώνε τακτικά λόγω της έλλειψης τροφίμων.
Η ξαφνική αλλαγή του κλίματος και η επακόλουθη πείνα είχαν ως αποτέλεσμα ένα πρώτο κύμα μετανάστευσης από τη νότια Γερμανία. Εκατοντάδες Γερμανοί μετανάστες ταξίδεψαν στον Δούναβη με απλές ξύλινες βάρκες ακολουθώντας την πρόσκληση του Ρώσου τσάρου που τους υποσχέθηκε γη και ρωσική υπηκοότητα. Πάνω από 8.000 οικογένειες ξεκινούν μια νέα ζωή στη Ρωσία και είναι οι τυχεροί διότι το δέλτα του Δούναβη και η ακτή της Μαύρης Θάλασσας είναι από τις λίγες περιοχές στον κόσμο που δεν επηρεάσθηκαν από τις καιρικές αναταραχές. Επίσης πολλοί Γερμανοί αναζητούν την τύχη τους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι μετανάστες από την Βυρτεμβέργη ανέρχονται τις χρονιές 1815-19 σε 30.000.
Επίσης στην Γερμανία προσπάθησαν να παρασκευάσουν ψωμί ανακατεύοντας αλεύρι με θρεπτικά βότανα, ρίζες και φρούτα. Ένα πείραμα που τελικά πέτυχε ήταν η ανάμειξη αλευριού σιταριού με πατάτα. Το ψωμί πατάτας ήταν ίσως η πιο σημαντική γαστρονομική εφεύρεση του 19ου αιώνα στη νότια Γερμανία. Το ψωμί πατάτας πέτυχε επίσης επειδή η συγκομιδή της πατάτας δεν είχε υποστεί ολική απώλεια. Αυτό συμβαίνει διότι η καλλιέργειά της δεν εξαρτάται τόσο πολύ από την ηλιοφάνεια όπως τα δημητριακά.
Για να μειώσει τα δεινά των υπηκόων του ο βασιλιάς Γουλιέλμος Α’ της Βυρτεμβέργης αντέγραψε τη φόρμουλα και τη μοίρασε στον λαό του, μια πράξη που τον έκανε ιδιαίτερα αγαπητό. Εν αντιθέσει στην Γαλλία, ο λιμός προκάλεσε ταραχές σε ορισμένες περιοχές και πολλοί από τους εξεγερμένους έφερναν στο μυαλό τους την Γαλλική Επανάσταση . Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση τα θύματα δεν ήταν οι πολιτικές ελίτ αλλά οι έμποροι και όσο περισσότερο διαρκούσε ο λιμός τόσο πιο πολιτικά φορτισμένο γινόταν το κλίμα.
Και η Αγγλία βρέθηκε υπό απειλή όχι τόσο εξαιτίας του ακραίου καιρού αλλά λόγω της μείωσης της απόδοσης των καλλιεργειών. Η κυβέρνηση του λόρδου Λίβερπουλ το 1916 από τη μια λογόκρινε την δημοσίευση των αποδόσεων των σιτηρών και των αποδόσεων των καλλιεργειών και από την άλλη άρχισε να κατασκευάζει, την ίδια χρονιά, ένα κανάλι στο βόρειο Λονδίνο. Ο σκοπός της κατασκευής ήταν και για να δώσει εργασία στους ανέργους και πεινασμένους αλλά και να συνδέσει καλύτερα την γεωργική παραγωγή με την αγορά της πόλης . Ήταν μια ενέργεια πρόβλεψης έτσι ώστε το Λονδίνο σε μελλοντική ελλείψεων τροφίμων και οικονομικής δυσπραγίας να συνδέεται καλύτερα με τις πηγές οικονομικής παραγωγής. Πριν από τα τέλη του 18ου αιώνα οι κυβερνήσεις δεν ένιωσαν καμία τέτοια ευθύνη απέναντι στους πολίτες τους, οπότε βλέπουμε την αρχή μιας νέας εποχής. Γίνεται αισθητή η κυβερνητική παρέμβαση και συμμετοχή σε κοινωνική βελτίωση, δημόσια έργα και ανθρωπιστική βοήθεια, οι απαρχές του κράτους πρόνοιας. Ωστόσο για να φτάσουμε σ’ αυτό πρώτα αυξήθηκαν οι εντάσεις μέσα στον πληθυσμό, καταψηφίστηκε ένας νόμος στο κοινοβούλιο που αφορούσε την βαριά φορολογία των σιτηρών και έγιναν μεγάλες μαζικές ταραχές στο Λονδίνο.
Και σε άλλες αγγλικές πόλεις έγιναν ταραχές με αποκορύφωμα τη σφαγή του Πετερλώ στο Μάντσεστερ την Δευτέρα 16η Αυγούστου του 1819. Πλήθη άοπλων γυναικών και παιδιών επιτέθηκαν σε έφιππους αστυνομικούς που κρατούσαν ξίφη και μαχαίρια. Οι νεκροί ήταν δεκάδες και είναι μια από τις πιο περιβόητες περιπτώσεις κρατικής βίας που επιβλήθηκαν στον βρετανικό πληθυσμό. Τα επόμενα χρόνια, μετά τη σφαγή στο Πετερλώ, ενεργοποιούνται στη Βρετανία οι προοδευτικές και μεταρρυθμιστικές δυνάμεις. Αποκαλύπτουν τη διαφθορά και τη βία των κυρίαρχων τάξεων στην Αγγλία και τελικά οδηγούν σε ένα πιο φιλελεύθερο κοινωνικό καθεστώς που βγαίνει από 1832 με ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο.
Ούτε και η αλιευτική βιομηχανία δεν μπόρεσε να αντισταθμίσει την έλλειψη τροφίμων καθώς η ηφαιστειακή τέφρα είχε επίσης διαταράξει πλήρως το οικοσύστημα της θάλασσας με αποτέλεσμα οι ακτές να δηλητηριαστούν και τα ψάρια να εκβράζονται.
(συνεχίζεται)
