Το ηφαίστειο- Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης
Σήμερα, 200 χρόνια μετά την βίαιη έκρηξη του, το χείλος του ηφαιστείου βρίσκεται 2850 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας ενώ κάποτε υψωνόταν στα 4200 m, μια από τις υψηλότερες κορυφές της Ινδονησίας. Στις γύρω περιοχές βρίσκουμε εναποθέσεις τεράστιων ποσοτήτων υλικού που φτάνουν και τα 9 m, προερχόμενες από την έκρηξη.
Οι ερευνητές Micheal Sigl et al (2015) κατέταξαν σε μια λίστα τις εκρήξεις των τελευταίων 2500 ετών ως προς τη συνολική ποσότητα θειικού άλατος. που μετατρέπεται σε κάτι που ονομάζεται ‘global forcing’. Αυτός είναι ένας αριθμός που δείχνει πόση από την ισχύ του ηλιακού φωτός αναχαιτίζεται από το θειικό στρώμα. Ο Ήλιος μας παρέχει 1000 Watt ανά τετραγωνικό μέτρο (υποθέτοντας ότι είναι απευθείας από πάνω). Σε αυτήν τη λίστα, η έκρηξη του 1815 είναι είναι έκτη και αντιστοιχεί στο ηφαίστειο Ταμπόρα της Ινδονησίας.
Στάχτη, σκόνη και αέρια σχηματίζοντας μια τεράστια στήλη διείσδυσαν στη στρατόσφαιρα σε ύψος πάνω από 43 χιλιόμετρα δηλαδή ξεπέρασαν την τροπόσφαιρα. Η ηφαιστειακή στάχτη εξαπλώθηκε 1.300 χιλιόμετρα από το σημείο της έκρηξης.
Μετά από δύο με τρεις ώρες η στήλη της έκρηξης κατέρρευσε εντελώς και ταξίδεψε στο έδαφος ως μια χιονοστιβάδα από ελαφρόπετρα και καυτά αέρια με ταχύτητες 100 έως 200 χιλιόμετρα την ώρα και αυτές οι λεγόμενες πυροκλαστικές ροές εξαφάνισαν τα πάντα .
Το ηφαίστειο σταμάτησε να βρυχάται στις 15 Ιουλίου 1815, αλλά ο καπνός εξακολουθούσε να είναι πυκνός πάνω από την κορυφή του έως τις 23 Αυγούστου του ίδιου έτους. Για τέσσερα χρόνια έδινε μικρότερες αλλά τελείως ακίνδυνες εκρήξεις.
Η ποσότητα των αερίων θείου που εκτοξεύτηκαν ανερχόταν σε τουλάχιστον 60 εκατομμύρια τόνους. Οι ανώτεροι άνεμοι που επικρατούν σε αυτό το ύψος διένειμαν τα προϊόντα της έκρηξης σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη με αποτέλεσμα σε πολλά σημεία του κόσμου η μέση θερμοκρασία να μειωθεί περισσότερο από τρεις βαθμούς (3℃). Η ηφαιστειακή έκρηξη οδήγησε στο θάνατο περισσότερα από 10.000 άμεσα θύματα και πάνω από 90.000 πέθαναν ως έμμεση συνέπεια της έκρηξης. Επίσης ένας αδιευκρίνιστος αριθμός εθνοτικών ομάδων του νησιού εξαφανίστηκαν .
Σε αυτήν την εικόνα μπορούμε να δούμε τις επιπτώσεις της έκρηξης σε συνάρτηση και με την απόσταση και με τον χρόνο. Ώρες μετά την έκρηξη και σε απόσταση έως 10 χιλιομέτρων το κύριο φαινόμενο ήταν η πυροκλαστική ροή και λίγο αργότερα η δημιουργία τσουνάμι.Τις επόμενες ημέρες και σε αποστάσεις έως 100 χιλιομέτρων. παρατηρείτο πτώση ηφαιστειακής σκόνης. Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες και σε αποστάσεις έως 1000 χιλιομέτρων, προέκυψαν διαταραχές της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας. Αλλά το φαινόμενο δεν σταμάτησε εκεί αλλά συνέχισε να υπάρχει για χρόνια μετά την έκρηξη προκαλώντας κλιματικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Από αναφορές Βρετανών που βρισκόταν στην Ινδία μαθαίνουμε τα εξής: από το 1816 η εναλλαγή ξηρασία – μουσώνες έγινε εντελώς ακατάστατη. (διαφάνεια 50) Προς τα τέλη Μαΐου του 1816 αν και ήταν εποχή μουσώνων επικρατούσε ξηρασία και το θερμόμετρο μερικές φορές έδειχνε θερμοκρασία εδάφους 98℃, ένα ασυνήθιστο ύψος για την Βεγγάλη, και πολλά άτομα τόσο ευρωπαίοι όσο και ιθαγενείς έπεφταν νεκροί στους δρόμους.
Στο τέλος της πρώτης εβδομάδας του Σεπτεμβρίου αυτή η ανεπιθύμητη ξηρασία υποχώρησε και την διαδέχτηκε πολύ ισχυρή βροχόπτωση. Συνήθως στην αρχή του καλοκαιριού επικρατούσαν ισχυροί μουσώνες που έρχονταν από τη θάλασσα και έφερναν έντονες βροχές σχεδόν κάθε μέρα ενώ όλο το 1816 δεν είχε πέσει ούτε μία σταγόνα. Η γη υπέφερε από έντονη ξηρασία αλλά εξαιτίας της αυξημένης νεφοκάλυψης ήταν πιο δροσερή από συνήθως. Η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ θάλασσας και ξηράς ήταν πολύ μικρή για να δημιουργηθεί ροή αέρα από τη θάλασσα προς την ξηρά, με αποτέλεσμα τα χωράφια να είναι εξαιρετικά ξηρά. Επόμενο ήταν ο αγροτικός πληθυσμός να απειληθεί από μια τεράστια αποτυχία των καλλιεργειών.
Και αρχές Σεπτεμβρίου, δηλαδή τρεις μήνες αργότερα από ότι συνήθως, όλα ανατρέπονται. Ο άνεμος φέρνει την επιθυμητή βροχή η οποία όμως τώρα είναι καταστροφική ακόμα και για τις συνθήκες της Ινδίας. Τα ποτάμια ξεχειλίζουν και πολύτιμες γεωργικές εκτάσεις πλημμυρίζουν. Το κακό δεν σταματά εδώ αλλά οι καιρικές αναταράξεις συνεχίζονται για ακόμη δύο χρόνια.
(συνεχίζεται)
