Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης
Υποστηρίζεται ότι το σχήμα του Λαβυρίνθου εισήχθη στην Ισπανία, στην Αγγλία και στην Ιρλανδία από τους Μινωΐτες εξερευνητές, που έψαχναν διακαώς για μέταλλα. Όσο αφορά την Ανατολή, και ειδικά την Ινδία, είναι γεγονός πως όλοι χρονολογούνται μετά τον 3ο αιώνα π.Χ. δηλαδή μετά την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου στην Ινδία. Από εκεί έφθασε επίσης στην Ινδονησία. Βέβαια παραμένει ένα ερώτημα, πώς έφθασε στην Αμερική, αν όντως έφθασε. Δεν αποκλείεται να υπήρχαν επαφές διαμέσου του Ειρηνικού, είναι μια υπόθεση. Κατά τον ίδιο τρόπο, με τους ναυτικούς και τους ψαράδες, υποθέτουμε ότι έφθασε η φιγούρα του στις ακτές της Σκανδιναβίας και στα νησιά της. Εκεί μας είναι γνωστός σαν Trojaburg.
Σαν εξαίρεση της προς ανατολάς εξάπλωσης, υπάρχει ένα βράχος διαστάσεων 135Χ98Χ25 στο βορρά της δημοκρατίας της Οσσετίας, τώρα πλέον στο μουσείο της χώρας, που χρονολογείται την 2η χιλιετία π.Χ. στην προομηρική εποχή (εικ. 31). Από τους ιστορικούς θεωρήθηκε σαν αδιάσειστη απόδειξη των επαφών που υπήρχαν εκείνη την εποχή μεταξύ Καυκάσου και Μεσογείου
Αναφέραμε, λοιπόν, ότι τα αρχαιότερα ευρήματα που ανατρέχουν στην ιδέα του Λαβυρίνθου, ανάγονται μεταξύ 2500 και 2000 π.Χ. Δεν υπάρχουν έως τώρα στοιχεία που να μπορούμε να επεκτείνουμε την χρονολόγηση πιο πέρα. Το ανώτερο όριο πρέπει να είναι η νεολιθική εποχή. Η ιδέα του Λαβυρίνθου, τόσο στενά δεμένη με τον θάνατο και την αναγέννηση, δεν μπορεί να δημιουργήθηκε σε κοινωνίες κυνηγών και τροφοσυλλεκτών. Μόνο μια κοινωνία γεωργών στη νεολιθική εποχή έχει πολιτισμικό υπόβαθρο για να δημιουργήσει μια τέτοια ιδέα.
Σημασίες
Η ιδέα του λαβυρίνθου εμφανίζεται με 3 διαφορετικές σημασίες:
1) Ο λαβύρινθος ως φιλολογική έκφραση που παραπέμπει σε κάτι το μπερδεμένο το δυσεπίλυτο, ακόμη και άλυτο.
2) Ο Λαβύρινθος σαν διαδρομή χορευτών, σαν χορογραφία.
3) Ο Λαβύρινθος σαν γραφικό σχήμα.
Προσωπικά, αποδέχομαι την άποψη της πλευράς, που οι πιο ονομαστοί εκπρόσωποι είναι ο Herman Kern και Paolo Santarcangeli, και που υποστηρίζει ότι η αρχική ιδέα του Λαβύρινθου, αυτό που ονομάσαμε πρώτο-λαβύρινθο, είναι η διαδρομή, οι κινήσεις που εκτελούσαν οι χορευτές σε έναν ειδικό τύπου χορού. Η κίνηση του σώματος είναι το πρώτο μέσο έκφρασης, το πιο φυσικό, που επαληθεύεται σε όλες τις φυλές του κόσμου από τους ανθρωπολόγους, εξακριβώσιμο και στα ίδια μας τα παιδιά. Για τους αρχαίους χορούς και τις χορογραφίες τους δεν μπορούμε να έχουμε κανένα άμεσο ντοκουμέντο, μιας και φαίνεται πως σε μεγάλο βαθμό αυτή η παράδοση έχει ανεπιστρεπτί χαθεί. Μόνο μέσω της αρχαίας γραμματείας θα βρούμε αναφορές. Η παλαιότερη είναι από την Ιλιάδα (Σ’ 590-606), που περιγράφει την ασπίδα του Αχιλλέα (εικ.32). Ο Όμηρος περιγράφει έναν χορό αλλά δεν τον προσδιορίζει σαν λαβυρινθικό:
Ξόμπλιαζε ακόμα ο κουτσοπόδαρος θεός και χοροστάσι
όμοιο μ’ εκείνο που’χε ο Δαίδαλος της ομορφομαλλούσας
της Αριάδνης στην απλόχωρη Κνωσό παλιά φτιαγμένο.
Άγουροι εκεί κι ακριβαγόραστες παρθένες είχαν στήσει
χορό, κι ο ένας του αλλού εκρατούσανε πα στον αρμό τα χέρια.
Λινό αγανό εφορούσαν όλες τους, καλόφαντους εκείνοι
χιτώνες, απαλά που εγυάλιζαν με λάδι ποτισμένοι.
Φορούσαν όλες ανθοστέφανα στην κεφαλή, κι εκείνοι
χρυσά μαχαίρια που ανακρέμουνταν από λουριά ασημένια.
Κι όλοι τους πότε αντάμα εχόρευαν με πόδια μαθημένα,
τόσο αλαφριά, σαν όντας κάθεται και τον τροχό του βάζει
ο κανατάς, μπροστά, κοιτάζοντας αν εύκολα γυρίζει,
και πότε αράδες έτρεχαν η μια στην άλλη αντίκρα
( Μετάφραση Ν. Καζαντζάκη Ι. Θ. Κακριδή)
Επίσης κάτι ανάλογο υπάρχει και στον Πλούταρχο :
Φεύγοντας από την Κρήτη ο Θησέας προσέγγισε στη Δήλο, όπου προσέφερε θυσία στον θεό και του αφιέρωσε το άγαλμα της Αφροδίτης που είχε πάρει από την Αριάδνη. Χόρεψε με τους νέους ένα χορό που λένε ότι και τώρα ακόμα τον χορεύουν οι Δήλιοι, που απομιμείται τις στροφές και τους διαδρόμους του Λαβυρίνθου, και εκτελείται ρυθμικά με πολλά στριφογυρίσματα και ξετυλίγματα. Αυτό το είδος του χορού, όπως αναφέρει ο Δικαίαρχος, οι Δήλιοι τον λένε «γέρανο», και ο Θησέας τον χόρεψε γύρω από τον βωμό Κερατώνα, ο οποίος ήταν φτιαγμένος ολόκληρος από συναρμολογημένα αριστερά κέρατα ζώων. Λένε επίσης ότι έκαμε και αγώνες στη Δήλο και τότε για πρώτη φορά δόθηκε απ’ αυτόν στους νικητές κλάδος φοίνικα.
(Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς 21, μετάφραση Α. Πουρνάρα, Πάπυρος 1976).
Επίσης στον Βιργίλιο υπάρχει εκτενής περιγραφή για έναν ιππικό λαβυρινθικό αγώνα, τον Troiae Lusus. Στην ίδια παράδοση ανήκουν οι χοροί στα Trojaburg στην Σκανδιναβία της εποχής του χαλκού, στους μεσαιωνικούς ναούς της χριστιανικής Δύσης και στους Βάσκους ακόμη και σήμερα.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα που αφορούν τον Λαβύρινθο , είναι οι ερμηνείες που δίνονται αλλά και δόθηκαν στο παρελθόν.( στο επόμενο)
