Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης
Μύηση , θάνατος, Άδης, ανάσταση.
Θα σας μεταφέρω τον κεντρικό πυρήνα των σκέψεων του Herman Kern από το βιβλίο του Die Labyrinths:
«Στον Λαβύρινθο βλέπω να πραγματοποιείται η διαδικασία της μύησης. Ας προσέξουμε την φιγούρα του. Ένας εσωτερικός χώρος απομονωμένος από το περιβάλλον. Τριγύρω υπάρχει ένας περιοριστικός τοίχος και μόνον μια είσοδος. Η διαμόρφωση του εσωτερικού γίνεται κατανοητή μόνον από τα πάνω, μιας και αρχικά φαίνεται όλο τόσο πολύπλοκο. Για να γίνει αντιληπτό το σχέδιο αλλά και για παρθεί η απόφαση για να εισέλθει κανείς σ’ αυτόν χρειάζεται κάποιος βαθμός ωριμότητας. Η περιπλοκότητα της διαδρομής απαιτεί πάλι έναν βαθμό ελέγχου του σώματος αλλά και κοινωνικοποίησης αφού θα πρέπει να συνεργαστεί και να συντονισθεί με τους άλλους χορευτές. Για να φθάσει στο κέντρο χρειάζεται φυσική αλλά και ψυχική κόπωση μιας και για να φθάσει κοντά πρέπει να απομακρυνθεί. Η πορεία προς το κέντρο δεν αφήνει περιθώρια επιλογής, όποιος εισέλθει θα φθάσει αναγκαστικά στο κέντρο. Η εμπειρία του είναι ένα σύμβολο μιας συμπεριφοράς που υπόκειται σ’ ένα νόμο, δεν υπόκειται σε αυθαίρετες υποκειμενικές παρορμήσεις. Στο κέντρο του Λαβυρίνθου ο μυούμενος είναι μόνος με την εσωτερική του πραγματικότητα, συναντά τον εαυτό του , μια θεϊκή αρχή , ένας Μινώταυρος που παραμονεύει στο κέντρο. Σε κάθε περίπτωση, το κέντρο γίνεται αντιληπτό και σαν ο χώρος και η δυνατότητα μιας τόσο βαθιάς γνώσης, που ζητά μια ριζική αλλαγή κατεύθυνσης. Μια αλλαγή 180Ο σημαίνει τη μέγιστη δυνατή απομάκρυνση από το παρελθόν του. Η αντιστροφή της κίνησης δεν σημαίνει μόνο την άρνηση του παρελθόντος αλλά και μια νέα αρχή . Όποιος εξέρχεται από τον Λαβύρινθο δεν γεννιέται σαν τον Αδάμ αλλά ξαναγεννιέται σε μια νέα φάση σε ένα νέο επίπεδο ύπαρξης. Στο κέντρο συνυπάρχουν ο θάνατος και η ανάσταση. Και με τον λαβυρινθικό αυτό χορό οι έφηβοι εισάγονταν στην τάξη των ενηλίκων και συγκεκριμένα από την ομάδα των σεξουαλικά ωρίμων σε εκείνη των σεξουαλικά υπευθύνων. Και όχι μόνον. Αντιπροσωπεύει και την μύηση σε μυστικές κοινωνικές ομάδες, την ιεροποίηση των ιερέων και την ενθρόνιση βασιλέων. Ακόμη και στην βάφτιση των χριστιανών βλέπουμε στοιχεία μύησης που προέρχονται από εκείνη την εποχή. Δεν είναι τυχαίο που τα αρχαιότερα ντοκουμέντα τα βρίσκουμε σε τάφους της εποχής του χαλκού ή σε χώρους από όπου εξόρυσσαν μετάλλευμα, εκεί ακριβώς που το άτομο διέτρεχε την επικίνδυνη διαδρομή της επιστροφής από το αγκάλιασμα της μητέρας γης, την υπόγεια βασίλισσα.
Δεν είναι άσχετο και το ότι ο Troiae Lusus , αυτός ο λαβυρινθικός έφιππος χορός των Ρωμαίων εκτελείτο σε 2 περιπτώσεις: στην ίδρυση μιας πόλης, γέννηση ουσιαστικά, και σε απόδοση τιμών σε επιμνημόσυνες τελετές. Και επίσης, η παρουσίαση ενός Λαβυρίνθου από τον Δαίδαλο στην είσοδο του ναού του Απόλλωνα στην Κύμη όπου υπάρχει ένα γιγάντιο άντρο, στόμα και αιδοίο της γης, που θεωρείτο είσοδος στον Άδη. Δεν είναι, λοιπόν, υπερβολή να αναζητήσουμε την ιδέα του Λαβυρίνθου σε εκείνους τους πολιτισμούς που ανέπτυξαν θρησκείες οι οποίες ενέχουν την ελπίδα της ζωής μετά θάνατον.»( Herman Kern , Die Labyrinths)
Ιερός Γάμος
Αν θεωρηθεί ο Λαβύρινθος ως είσοδος στην αγκαλιά της μητέρας γης, είναι αναπόφευκτο το μυαλό μας να τον συνδέσει με την σεξουαλική πράξη, και η είσοδος του μυούμενου στον Λαβύρινθο να αντιστοιχηθεί με την οργανική διείσδυση. Η υποστήριξη αυτής της εκδοχής μας έρχεται από την ζωγραφική της οινοχόης της Tragliatella (εικ. 33), που την είδαμε και προηγουμένως. Εδώ, λοιπόν, η περίπτυξη του ζεύγους δίπλα στον Λαβύρινθο μας υποβάλλει να δεχθούμε μια στενή σχέση μεταξύ τους. Μερικοί ερευνητές (Gallini) ερμηνεύουν αυτή τη σκηνή σαν τους ιερούς γάμους του Θησέα και της Αριάδνης μετά την έξοδό τους από τον Λαβύρινθο. Το νόημα ενός τέτοιου γεγονότος είναι η γονιμότητα των αγρών μέσω της ιερογαμίας του πατέρα ουρανού και της μάνας γης. Εξάλλου, γνωρίζουμε από την παράδοση των βορείων λαών, ότι κατά τον Μάιο γινόταν δημόσια συνεύρεση ενός ζευγαριού με σκοπό την με μαγικό τρόπο αύξηση της γονιμότητας των αγρών. Φαίνεται ότι αυτός ήταν και ο πρωταρχικός σκοπός των Trojaburg, που λεγόταν και Jungfrudans, και που ο χορευτής πλησίαζε την κοπέλα, ευρισκόμενη μέσα στον Λαβύρινθο, και αφού την εύρισκε την κατακτούσε.
Πάντως η σκηνή στην οινοχόη είναι φανερό ότι δεν αναφέρεται σε μια ιδιωτική σκηνή μιας και η πράξη συμβαίνει σε ανοιχτό χώρο και συνδέεται άμεσα με τον Troiae Lusus. Μάλιστα ο Kern συνδέει, με κάποιο σκεπτικισμό βέβαια, τον Λαβύρινθο με το μεγαλιθικό σύμπλεγμα του Stonehenge, έναν χώρο κοσμικής συνεύρεσης του πατέρα ήλιου με τη μάνα γη.
Δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε και τον απόηχο τέτοιων γεγονότων που διατηρήθηκαν μέχρι και τον 17ο αιώνα. Ήταν διαδεδομένο στη Δυτική Ευρώπη μεταξύ 1550 και 1650, οι Λαβύρινθοι του έρωτα (εικ. 35) , κάτι ανάμεσα σε μαγικές ιδέες γονιμότητας και ερωτικών περιπετειών που πραγματοποιούνταν στα Irrgarten.
(συνεχίζεται)