Πως η Αμερική ξεπέρασε την Ευρώπη;

Μια ιστορία εκπαίδευσης (Μέρος 1ο)

 Γράφει ο Θεολόγης Ανδρονίδης

 Ποιες ήταν η κυριότερες αιτίες που συντέλεσαν στο να ξεπεράσει οικονομικά η Αμερική την Ευρώπη στις αρχές του 20ου αιώνα;

Η ΗΠΑ πληθυσμιακά στην αρχή του 20ου αιώνα μπορεί να συγκριθεί με τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης. Αυτό που, κυρίως, συντέλεσε ώστε να γίνει η μεγάλη ανατροπή ήταν η παραγωγικότητα της εργασίας.

Πληθυσμός αρχές 19ου αιώνα :

Η χαμηλότερη παραγωγικότητα της Ευρώπης έναντι της ΗΠΑ στα μέσα του 20ου αιώνα δεν οφείλεται μόνο στο χάσμα που προκλήθηκε από τους δυό παγκοσμίους πολέμους. Ήταν είδη σημαντικό από τα τέλη του 19ου αιώνα. Την δεκαετία 1900-1910 το εθνικό κατα κεφαλήν εισόδημα των χωρών ήταν σε σχέση με των ΗΠΑ:

Το πιο ενδιαφέρον, όμως, είναι να συγκρίνουμε την παραγωγικότητα της Βρετανίας με εκείνη των ΗΠΑ. Και να γιατί.

Καθόλη την διάρκεια του 19ου αι. η βρετανική παραγωγικότητα ήταν η μεγαλύτερη σε ολόκληρο τον κόσμο . Αυτό οφειλόταν κυρίως στην πρόοδο που παρατηρήθηκε κατά την πρώτη βιομηχανική επανάσταση εξαιτίας κυρίως της κλωστοϋφαντουργίας. Όμως, στο τέλος του 19ου αιώνα η Βρετανία χάνει την πρωτοκαθεδρία και την παίρνουν οι ΗΠΑ και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό. Τι είναι αυτό που έφερε  αυτήν την αλλαγή; Η εκπαίδευση!.

Από τα στοιχεία που έχουμε, βγαίνει το συμπέρασμα ότι αυτή η τόσο σημαντική ανατροπή οφείλεται κατά μείζονα λόγο στην εκπαίδευση του πληθυσμού. Αν και ο πληθυσμός των ΗΠΑ κατά τον 19ο αι. ήταν  μικρός σε σχέση με των ευρωπαϊκών κρατών, τα παιδιά των λευκών αμερικανών πήγαιναν συχνότερα στο σχολείο.

Το ποσοστό των αμερικανοπαίδων ηλικίας 5-11, αγόρια και κορίτσια, που φοιτούσαν στο δημοτικό σχολείο ανέρχονταν : στο 50% στην δεκαετία του 1820 , 70% στην δεκαετία του 1840 και υπερβαίνουν το ποσοστό του 80% την δεκαετία 1850. Ενώ στην Βρετανία, στην Γαλλία και την Γερμανία, το ποσοστό κυμαινόταν την δεκαετία του 1820 μεταξύ 20% και 30%. Οι Βρετανοί, Γάλλοι και Γερμανοί καταφέρνουν να φθάσουν τους Αμερικανούς μόνον στην δεκαετία 1890-1900.

Η αμερικάνικη πρωτοπορία στην εκπαίδευση οφείλεται εν μέρει στις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους (προτεσταντικής προέλευσης μιας και οι Σουηδοί και Δανοί πετυχαίνουν τα ίδια ποσοστά). Ένας άλλος παράγοντας ήταν, κάτι που παρατηρείται και σήμερα, ότι αφενός οι μετανάστες γενικά ήταν πιο μορφωμένοι και πιο ικανοί να μεταναστεύσουν και αφετέρου επένδυαν στην εκπαίδευση των παιδιών τους πολύ περισσότερο από τον μέσο Ευρωπαίο της εποχής.

Η πρωτοπορία των ΗΠΑ είχε και άλλη επίπτωση εκτός της ανόδου της παραγωγικότητας της εργασίας: την ταχύτερη επέκταση της λευκής ανδρικής ψηφοφορίας. (Τοκβίλ 1835).

Ενώ στις εκλογές του 1824 το ποσοστό των ενηλίκων λευκών ανδρών που συμμετείχαν στις εκλογές ανερχόταν στο 26% , το 1832 ανέβηκε στο 55% και το 1844 στο 75%. Ένα άλλο αξιόλογο γεγονός είναι η συμμετοχή του πληθυσμού στις τοπικές εκλογές που συνέβαλε στην πολιτική στήριξης των σχολείων από τους τοπικούς φόρους. Γράφει ο Τοκβίλ : η διάδοση της εκπαίδευσης και η διάχυση της ιδιοκτησίας ήταν δυο θεμελιώδης δυνάμεις που ευνόησαν το δημοκρατικό πνεύμα στις ΗΠΑ. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κατακτούν τα ανάλογα εκλογικά δικαιώματα μόνον κατά το τέλος 19ου αιώνα και μερικές στην αρχή του 20ου.

Το Βιογραφικό του Θεολόγη Ανδρονίδη

Ο Ανδρονίδης Θεολόγης σπούδασε Χημεία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με μεταπτυχιακές σπουδές στην Αναλυτική Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Ήταν καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση και μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Σερρών. Είναι συνιδρυτής της ΕΜΕΙΣ και τακτικός εισηγητής στα Μαθήματα Κλασικής Παιδείας. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στο διαδίκτυο στο http://t-logo.blogspot.com και οι ομιλίες του υπάρχουν στο YouTube.